Norveç’in dünyanın en büyük varlık fonu, işgal altındaki Batı Şeria’daki yasa dışı İsrail yerleşimlerine yakıt sağlayan altyapıyı işleten İsrailli bir şirketi etik nedenlerle dışladı.
Norveç merkez bankası, yaklaşık 1.8 trilyon dolarlık varlık yöneten fonu, pazar günü geç saatlerde, İsrail’in Paz Retail ve Energy şirketindeki tüm hisselerini sattığını açıkladı.
Bu çıkış, fonun etik denetçisinin Ağustos ayında, işgal altındaki Filistin topraklarında İsrail’in operasyonlarına yardımcı olan şirketler için daha sert bir standart yorumlaması getirmesinin ardından gerçekleşen ikinci divestment (yatırım çekilme) hamlesi oldu.
Bu adım, Gazze savaşının Ekim 2023’te patlak vermesinin ardından, İsrailli şirketler veya İsrail ile bağlantılı şirketlerle olan bağlarını kesmeye yönelik Avrupa finansal kurumlarından gelen en son karardır.
Halk arasında, Norveç’te fonun tüm İsrail şirketlerinden çekilmesi için artan bir kampanya yürütülüyor. Fonun ilk divestment’ı, Aralık ayında İsrailli telekom şirketi Bezeq’ten olmuştu.
Norveç Varlık Fonu, dünya çapında 9.000’den fazla şirketin hisse senetlerinin yüzde 1.5’ini sahiplenirken, İsrail borsasında listelenen 65 şirketin toplamda 22 milyar kron (2.1 milyar dolar) değerinde hissesi bulunuyordu. Bu, fonun toplam yatırımlarının sadece yüzde 0.1’ini temsil ediyor.
Paz, İsrail’in en büyük benzin istasyonları operatörü olup Batı Şeria’da dokuz istasyon işletiyor. Etik Konseyi, Paz’ın Batı Şeria’daki yerleşimlere yakıt tedarik etmek için altyapı işleterek bu yerleşimlerin devamına katkıda bulunduğunu belirterek, divestment için bir öneri sundu.
Birleşmiş Milletler’in en yüksek mahkemesi, geçen yıl yaptığı bir açıklamada, İsrail’in Filistin topraklarını işgal etmesinin ve burada yerleşim yerleri kurmasının yasa dışı olduğunu ve bu yerleşimlerin bir an önce geri çekilmesi gerektiğini ifade etmişti. İsrail, mahkemenin kararını “temelden yanlış” ve tek taraflı olarak nitelendirmişti.
Norveç’in güçlü LO işçi sendikası, Cuma günü İsrail’e karşı tam ekonomik boykot kararı aldı.
Kampanyacılar, hükümetin fonu, Rusya’nın 2022’deki tam ölçekli Ukrayna işgalinin ardından Rus şirketlerinden yapılan divestment gibi, İsrail şirketlerinden de divestment yapması için talimat vermesi gerektiğini savunuyor.
Ancak işçi sendikalarıyla yakın ilişkileri olan işçi partisinin hükümeti, şu ana kadar bu baskılara karşı direniyor.
Başbakan Jonas Gahr Stoere, Cuma günü Reuters’a verdiği demeçte, “Stratejimizi değiştirmeyi planlamıyoruz,” diyerek, boykot yerine katılımın, davranışı etkilemenin yolu olduğunu belirtti.
Hükümet, fonun etik denetçisinin çalışmalarını Parlamento tarafından onaylanan etik yönergelerine göre yürütmesine izin verilmesi gerektiğini vurguluyor. Kampanyacılar ise, denetçinin çok yavaş çalıştığını iddia ediyor.
